ki critane wong Jawa zaman dhisik melu dadi serdhadhu KNIL, utawa sing lumrah katelah prajurit kumpeni. Sing ditampa dadi prajurit kumpeni wong-wong Jawa desa kluthuk, sing ora mangan sekolahan. Bisa karo sakluwargane diboyong menyang tangsi minangka asramane, lan menyang endi ngalih-ngalih papan tugase kabeh sakluwargane bisa diboyong pindhah-pindhah. Urip mengkono apa kepenak? Jemini salah sijine bocah wadon klairan tangsi. Sabanjure melu bapa-biyunge urip ana ing asrama tangsi. Wiwit cilik wis katon nakale, nambeng, ndableg, mbangkangan. Tansah mbrengkelo lan tansah nyrekal ngadhepi urip kang dumadi. Ora gelem nuruti urip kaya kang salumrah dilakoni masyarakate. Isih cilik wis dikawinake, emoh. Mbradhat mlayu, aluwung bebas dadi randha kembang. Gelem dimunci prajurit pangkat, apa terus kepenak uripe? Dicritakake kanthi njlimet, nanging teges, gumregah lan gayeng nemsemake. Iki crita sejarah sosial bangsa Jawa nalika dijajah bangsa Walanda biyen, jangkep.

Crita iki nduduhake lelakone bangsa Jawa ing zaman penjajahan Walanda. Wong Jawa sing bodho, mlarat kesrakat, didadekake prajurit bayaran sing diperes panguripane. Nasibe kepenak apa ora kepenak gumantung marang perjuwangane pribadine dhewe-dhewe. Ora gumantung karo kahanan masyarakate (pemerintah penjajahan Walanda). Kena dienggo tepa palupine panguripan zaman saiki. Ora gumantung marang pemerintahane, nanging manut perjuwangan urip pribadine dhewe-dhewe.